✅ Yüksek Lisans Araştırma Yöntemleri 7. hafta ders notları
Nedensel karşılaştırma, ortaya çıkmış/var olan bir durumun ya da olayın nedenlerini etkileyen değişkenleri ya da bir etkinin sonuçlarını belirlemeye yönelik bir araştırma türüdür. Nedensel karşılaştırma türü araştırmalarda bir durumun neden ortaya çıktığı, bu durumun oluşmasında nelerin etkili olduğu bulunmaya çalışılır.
Bu modelde temel alınan yaklaşım iki grup arasında ortaya çıkmış belirgin bir farktan yola çıkarak bu farkın olası nedenlerinin veya sonuçlarının belirlenmeye çalışılmasıdır.
Nedensel karşılaştırma ve korelasyonel metodların her ikisi de iki değişken arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik çalışmalardır. Bu iki araştırma deseni arasındaki farkları ise şu şekilde sıralanabilir:
- Korelasyonel araştırmalarda karşılıklı değişim söz konusudur. Hangi değişkenin neden hangi değişkenin sonuç olduğu söylenemez fakat nedensel karşılaştırma araştırmalarında, bağımlı değişkene neden olan bir bağımsız değişken araştırılır.
- Korelasyonel metodda iki ya da daha fazla nicel değişken bulunur. Değişkenlerden birisi kategorik bir değişken olduğunda korelasyonel metod yerine nedensel karşılaştırma metodu kullanmak daha uygundur.
- Korelasyonel çalışmalar daha çok dağılım grafiği ya da korelasyon katsayısı ile analiz edilirken nedensel çalışmalarda ortalama kullanılarak karşılaştırma yapılır.
???? Nedensel karşılaştırma araştırması genel olarak şu şekilde özetlenebilir.
- Öncelikle etkiye odaklanılır (Örneğin etnik gruplardaki başarı farkı).
- Sonra bir neden hipotezi kurulur (Örneğin ev hayatındaki farklılıklar)
- Son olarak, gözlenen etkinin varsayılan nedenden etkilendiğini ikna edici bir şekilde açıklayan bir bağlantı kurulur.
Nedensel Karşılaştırma Araştırmalarının Felsefi Temeli
Nedensel karşılaştırma araştırmalarında hangi değişkenin diğerinin nedeni olduğu bir başka deyişle sonuçla ilgili değişkeni etkileyen nedensel değişkenin ne olduğu belirlenmeye çalışır.
Bilimsel araştırmalar genellikle bağımsız değişkenlerin bağımlı değişken üzerindeki etkileri kurgulanarak ve koşullar oluşturularak yapılır. Bu duruma üdahale edilmesi ile deneysel işlemleri yapılarak belirlenmeye çalışılır. Ancak bazı durumlarda ortaya çıkan beklenmedik bir durumun da nedenlerinin araştırılması gerekir.
Bazı durumlarda ise etik nedenlere ya da deneklere zarar verme olasılığı nedeniyle deneysel bir araştırma planlanamaz ancak doğal durumlarda araştırılmak istenen durum kendiliğinden açığa çıkar.
Nedensel Karşılaştırma Araştırmalarının Türleri
Nedensel Araştırmalar (Korelasyonel Tasarım)
Bu çalışmada amaç iki değişken arasındaki karşılıklı ilişkiyi belirlemek ve nedensellik hakkında olası bir temel oluşturulmasını sağlamaktır. Var olan bir duruma öncül olan durumu belirlemeye çalışır ve bu araştırma değişkenler arasında güçlü bir neden sonuç ilişkisi kuramasa da açıklayıcı ve ilk adım niteliği taşıması nedeniyle önemlidir.
Nedensel Karşılaştırma Araştırmaları
Bu çalışmada araştırmacı bir durumun nedenini araştırırken değişkenin bulunduğu bir grup denekle değişkenin var olmadığı fakat benzer özelliklerdeki farklı bir grubu karşılaştırır.
???? Kurulan araştırma deseninde birbirleri ile karşılaştırılacak iki grup varsa nedensel karşılaştırma araştırması aynı durumlara maruz kalan fakat farklı düzeyde etkilenen iki grubun karşılaştırılması ile sağlanabilir.