✅ Yüksek lisans Nitel Araştırma Yöntemleri 1. hafta ders notları
Bu bölümde öğrencilere bilgi türleri, bilgiye yönelik inanların neler olduğu, neden bilimsel bilgiye gereksinim olduğu ve bilgi felsefesine yönelik bilgilerin kazandırılması hedeflenmektedir.
- Düşünce Soruları
- Bilgi nedir?
- Kaç tür bilgi vardır?
- Bilimsel bilgi nedir?
Bilimsel bilgi: Bilimsel yöntemlerle elde edilmiş ve anlamlandırılmış bilgi. Kuramsal, teknik ve sanatsal olarak üçe ayrılı.
Kuramsal bilgi: İnsan ve insanın doğal, kültürel ve toplumsal çevresine ilişkin kanıtlanmış bilgiler olarak tanımlanır.
Teknik bilgi: Her türlü teknolojinin kaynağı ve kuramsal bilgilerin üretilecek ürüne uygulanması olarak tanımlanmaktadır.
Sanatsal bilgi: Bilginin üretilecek ürüne uygulanmasındaki yaratıcılık boyutu olarak açıklanmaktadır.
Sezgisel bilgi: İnsanın sezdiği ancak sözel olarak anlatmada zorlandığı bilgiler olarak tanımlanır.
Sözel bilgi: Ezberleme dışında genellikle sezgisel bilgiye dayalı bilgidir.
Cronbach, sözel bilgileri öğrenilme sırasıyla, betimsel, yönerge, kural ve sistemli bilgi olarak dört türe ayırır.
Başaran’a göre:
- Bilgi, olgu ve olayı anlatmaya;
- Yönerge bilgi, uygulamaya;
- Kural bilgi, kavram geliştirmeye;
- Sistematik bilgi bilimsel bilgiye
daha elverişlidir.
Betimsel bilgi nitel araştırmanın nasıl ve ne sorusuna cevap aramasıyla elde edilen bir bilgi türüdür. Olay betimlendikten sonra ilişkiler sistematik bilgi ve deneysel çalışmalar yapmak daha anlamlıdır.
İnanç ve Bilimsel Bilgi
Başaran’a göre: Kültürel inanç türleri ussal, duygusal ve sezgisel inanç olarak üçe ayrılır.
Ussal inanç: Bir değere ilişkin bilimsel bilgiye dayalı, birden çok düşünce görüş öneri, varsayım olduğunda bunlardan usa yatkın olan birini seçerek buna inanmasıdır.
❓ Ussal inanç, bilimsel bilgiye dayandığından, kaynağı olan bilimsel bilgi değiştiğinde kendisi de değişir.
Ussal inançlar değişmeye açıktır; kolay kolay değişmez kural haline gelmezler. Kişi bu inançlara bağlanır ama bağımlı olmaz.
Duygusal inanç: Bir değere ilişkin duyguya dayalı birden çok düşünce, görüş, öneri, varsayım, olduğunda, bunlardan beğenilen, sevilen, hoşa giden, güzel ve yararlı sayılan birine inanmaktır.
Duygusal inançta geleneğin ve göreneğin gücü yüksektir.
Sezgisel inanç: Bazen bir değere us ile veya duyguyla değil sezgiyle inanır ve bağlanırız. Bu inanç türünde insanın yaşantılarıyla edindiği bir önsezi vardır. Önseziye dayandığı için de kör inanç olarak bakamayız.
Sezgisel inançlar da değişmeye dirençli olabilir ama duygusal inanç gibi değişmez kural haline gelmez.
Felsefenin Temel Disiplinleri ve Bilgi Felsefesi
Felsefe;
- Varlık felsefesi
- Değerler felsefesi
- Bilgi felsefesi
olmak üzere üçe ayrılır.
Bilgi felsefesi, bilme eylemini, bilginin içeriğini, bilme eyleminin nasıl gerçekleştiğini ve insanın nasıl bilebildiğini inceler.
Doğru bilgiye ulaşmada;
- Rasyonalistler, aklı;
- Ampristler, deney, duyu organları ve gözlemi;
- Varoluşçular ise sezgi ve vahyi
temel almaktadır.