✅ Yüksek Lisans Tamamlayıcı Ölçme ve Değerlendirme Yöntemleri 1. hafta ders notları
Ölçme, nesnelerin gözlemlenip nitelik ve niceliklerinin uygun birim cinsine göre dengibi bulmaktır.
Ölçme Türleri
- Doğrudan (Temel/Dolaysız) Ölçme
- Dolaylı (Göstergeyle) Ölçme
- Türetilmiş Ölçme
Doğrudan Ölçme
Ölçme hatası az olan bir ölçmedir. Bir niteliği başka bir nitelikle ölçmeden doğrudan ölçmedir.
Dolaylı Ölçme
Doğrudan ölçmeye karşı hata biraz daha fazladır. Bir değişkene ait nitelik başka değişken veya aracın niteliğinden faydalanılarak ölçülür.
Türetilmiş Ölçme
Arabaların hızı yoktur. Hızı tekerin dönme hızıyla hesaplanır. Bu hesaplama iki ayrı ölçülen nitelik üzerinde yapılan işlemler yardımıyla yeni sonuca ulaşmaktır.
Ölçmede Birimler
Ölçme aracını oluşturan en küçük parça olarak ele alınır.
Doğal birim: Fiziksel ve somut olarak fark edilebilen birimdir.
Yapay birim: Hemen fark edilmeyen belli bir büyüklüğü evrensel olarak uzmanlarca kabul edilmiş birimdir.
Ölçmede Birimlerin Özellikleri
Eşitlik: Ölçeğin her bölmesinin birbirine eşit olması. 1cm, 1000km gibi.
Genellik: Birimlerin herkes tarafından aynı anlamda kullanılması ve kabul görmesi. Kulaç, adım hesabı gibi.
Amaca uygunluk: Ölçmeye uygun olarak kullanılması. Boyum 178000mm. Amacına uygun değil.
Ölçmede Sıfır Kavramı
Ölçme işlemlerinde hatasız ölçme yapmak mümkün değildir.
- Ölçme hatası: Ölçülen nesnenin gerçek değeri ile ölçme sonucunda elde edilen değer arasındaki farka verilen isimdir.
Ölçmelerin hatası büyük ölçüde ölçme aracının özelliğine bağlıdır. Bu hatanın iki özelliği vardır:
- Birim
- Başlangıç noktası
Mutlak Sıfır
Sıfır dediğimizde gerçekten kimse yoksa, yokluk ifade ediyorsa bu mutlak (doğal) sıfırdır.
Yapay Sıfır
Sıfır denildiğinde yokluk anlaşılmaması gerekir. Bugün havanın derecesi 0 derecedir. Bugün havanın sıcaklığı yoktur anlamına gelmez. Bu keyfî, bağıl, yapay sıfırdır.
Değişken
Gözlemden gözleme fark eden ve değişik derecelerde değer alabilen ve ölçülebilen özelliklerdir.
- Nitel değişkenler: Sembol ve sıfatlarla ifade edilir. Sıralama yapılmaz.
- Medeni durum, okul türü…
- Nicel değişkenler: Sayılarla ifade edilir. Sıralama yapılır.
- Boy uzunluğu, ağırlık, yaş…
- Sürekli değişkenler: Matematiksel olarak herhangi iki değeri arasında bir başka değer bulunabilmesine olanak tanıyan değişkenlerdir. Rasyonel ve reel sayıların kullanıldığı değişkenlerdir.
- Boy uzunluğu, ağırlık, yaş…
- Süreksiz değişkenler: Farklı iki değer arasının parçalara bölünebildiği değişkenlerdir. Tamsayı ve ifadeler kullanılır.
- Medenî durum, cinsiyet, okul türü…
Örneğin; yazılı puanları niceldir. Bazen buçuklu da çıkabilir, süreksizdir. Test yaparsanız buçuklu olmayabilir ama genelde buçuklu çıkabilir.
Araştırmanın amacına göre:
- Bağımlı değişken
- Sonuç durumunda yer alır, etkilenendir.
- Bağımsız değişken
- Sonuçtan önce yer alır, etkileyendir. Sonucu etkiler.
- Ara değişken
✍️ Örnek 1: Okulun bağımsızı müdürdür. Okulun bağımlısı öğrencidir. Müdür, öğretmeni etkiler. Öğretmen de öğrenciyi etkiler. Öğretmen burada ara değişkendir. Öğretmen birinden etkilenir ve başkasını etkiler.
✍️ Örnek 2: Teknik direktör, başkandan etkilenir, futbolcuları etkiler.
✍️ Örnek 3: Geleneksel aile yapılarında anne babadan etkilenir. Anne çocuğu etkiler. Arada kalır. Baba bağımsız değişkendir. Çocuk bağımlı değişkendir. Anne ara değişkendir.
✍️ Örnek 4: Kayınvalide bağımsız değişkenken baba ara değişken ve anne de bağımlı değişken olur.