Ölçek ve Ölçek Türleri

✅ Yüksek Lisans Tamamlayıcı Ölçme ve Değerlendirme Yöntemleri 2. hafta ders notları

Ölçek ve Ölçek Türleri

Ölçek: Ölçme araçlarında kullanılan ölçme birimine verilen genel addır. Ölçme sonuçlarının formal nitelikleri olarak tanımlanır.

Ölçek türleri dört grupta incelenir. Bunlar şu şekildedir:

• Sınıflama ölçekleri
• Sıralama ölçekleri
• Eşit aralıklı ölçekler

Sınıflama Ölçekleri

• Gözlem yapmanın en basit şeklidir.
• Sınıflama ölçekleri arasında matematiksel işlem yapılamaz.
• İstatistiksel işlem olarak frekans ve mod belirlenebilir.
• Nitel, süreksiz.

Sıralama Ölçekleri

• Aynı türden nesne ve varlıkların sahip oldukları özelliklere göre bir sıraya konulması.
• Başlangıç noktasındaki sabitlik ve sıralar arasında eşitlik yoktur.
• İstatistikler işlem olarak frekans, mod ve medyan belirlenebilir.
• Nicel, süreksiz.

Eşit Aralıklı Ölçekler

• Başlangıç noktası mutlak sıfır değildir.
• Sıralar arası eşittir.
• İstatistiksel işlem olarak frekans, mod, medyan, ortalama ve standart sapma belirlenebilir.

✍️ Örnek: Termometre, takvim, suyun donma ve kaynama noktaları.

Eşit Oranlı Ölçekler

• En gelişmiş ölçek türlerinden biridir.
• Mutlak sıfır noktası mevcuttur.
• Sıralar arası eşittir.
• İstatistiksel ve matematiksel olarak her türlü işlem yapılabilir.

Değerlendirme

Ölçme, bir tasvir veya betimleme işi iken; Değerlendirme, yargılama işidir.

Ölçme, bir tasvir, betimleme, nesnelerin özelliklerini gözlemleyip, gözlem sonuçlarını sembollerle ifade etme işidir.

Değerlendirme, ölçme sonucu elde edilen bilgilerden hareketle, elde edilen bu bilgileri bazı ölçütlerle karşılaştırarak ölçümlerden bir anlam çıkarmak ve ölçülen nesneler hakkında bir değer yargısına ulaşma işidir.

Ölçümlerden bir anlam çıkarmak ya da ölçüm sonuçlarını anlamlandırabilmek için bir ölçütle (kıstas, kriter, norm) karşılaştırmak gerekir.

Ölçüt, ortak değerdir. Buna göre değerlendirme; bir ölçüm ile bir ölçütün karşılaştırılmasıdır. Örneğin;

• Ali’nin matematik notu: 80
• Geçme notu: 50
• O halde Ali “başarılı” olarak kabul edilir.

Değerlendirme üç şekilde yapılır. Bunlar şöyle sıralanabilir:

• Ölçüte göre
  • Mutlak
  • Bağıl
• Amaca göre
  • Tanıma yerleştirme
  • Biçimlendirme yetiştirme (izleme)
  • Değer biçme (düzey belirleme)
• Sürece göre
  • Sonuç (summative)
  • Süreç (normative)

Ölçüte Göre

Mutlak Değerlendirme

Örneğin, bir ilköğretim okulunda sınıf geçme notu; 5’lik not sistemine göre (2), bir lisede 10’luk not sistemine göre (5) bir üniversitemizde CC’dir.

Bağıl Değerlendirme

Grubun başarı derecesi alınıp, bu başarı sınırı ölçüt olarak kabul edilebilmektedir.

Örnek: Dört kişinin aldığı notlar: Hangisi başarılı olabilir?

Ölçüt olmadığı için bilemeyiz.

Amaca Göre Değerlendirme

Tanıma-Yerleştirmeye Yönelik Değerlendirme

• Amaç: Hazırbulunuşluk düzeylerini belirlemek
• Öğrencilerden hangilerinin, hangi dersi alacağı ve hangi programa yerleştirileceğine karar verilir.
• Asıl amaç not vermek değildir.

Faydaları şöyle sıralanabilir:

• Öğrencilerin ne bilip bilmediği görülür.
• Gruptaki öğrenci kitlesi uyum derecesi tespit edilir.
• Öğrencilerin alan derslerindeki seviyeleri belirlenir.
• Öğretmenin kendisini tanıma açısından ise ön test – son test uygulaması yapılır. Seviye tespit sınavı gibi.

Biçimlendirme Yetiştirmeye Yönelik Değerlendirme (normative)

Amaç: Öğrencinin öğrenmede güçlük çektiği davranışları belirlemek ve eksiklikleri gidermek, yanlışlıkları düzeltmek ve bir sonraki konuya (üniteye) başlamak için gerekli ön öğrenmeleri (giriş davranış) tamamlamaktır.

✍️ Asıl amaç not vermek değildir. Sürece yönelik değerlendirmedir.

Değer Biçmeye Yönelik Değerlendirme (summative)

Öğrencinin başarısını tespit etmek ve not vermek amacıyla yapılan bu değerlendirmede kullanılan ölçme aracı düzey belirleme testleridir.

✍️ Asıl amaç not vermektir. Sonuca yönelik bir değerlendirmedir.

Ölçme ve Değerlendirme Karşılaştırması