Öğretmenler olarak Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli (TYMM) çerçevesinde rapor hazırlamak, günlük plan hazırlamak öğrencilerimizin gelişimini ve öğretim süreçlerimizi doğru şekilde belgelemek için kritik bir süreçtir. Ancak Erdem-Değer-Eylem Çerçevesi, Kavramsal Beceriler, Sosyal-Duygusal Öğrenme Becerileri, Fiziksel Beceriler, Okuryazarlık Becerileri ve Eğilimler gibi çok boyutlu verileri tek bir raporda toplamak zaman alabilir.
Bu noktada, NotebookLM gibi yapay zekâ destekli araçlar öğretmenlere büyük kolaylık sağlar. Özellikle hangi promptun hangi çıktıyı üreteceğini bilmek, doğru raporu kısa sürede hazırlamanın anahtarıdır.
Kullanım detayları için aşağıdaki başlıkları inceleyebilir veya yazının tamamını okuyabilirsiniz. Şimdilik sadece ortaokul dersleri için.
İçindekiler
- NotebookLM Nedir?
- Neden NotebookLM ile Rapor Hazırlamalıyız?
- Neden NotebookLM ile Günlük Plan Hazırlamalıyız?
- Prompt Kullanımı: Hangi Prompt, Ne Çıktı Verir?
- 1. Kaynakların Sisteme Aktarılması
- 2. Rapor Şablonunun Belirlenmesi
- 3. Prompt Tasarımı ve Sistemle Çalışma
- 4. Raporu Finalize Etme
- 5. Araç ve İş Akışı Önerisi
- Kullanım Senaryoları
NotebookLM Nedir?
NotebookLM, Google tarafından geliştirilmiş bir yapay zekâ destekli belge oluşturma ve not düzenleme aracıdır. Yüklediğiniz belgelerden anlam çıkarabilir, bu bilgileri organize edebilir ve size hedef odaklı çıktılar üretebilir.
TYMM bağlamında, NotebookLM kullanarak şunları yapabilirsiniz:
- Yıllık plan ve ders içeriklerini yükleyerek rapor taslakları oluşturmak.
- Öğrenme çıktıları, kazanımlar, değerler ve becerileri sistematik şekilde belgelemek.
- Farklı dersler veya sınıf seviyeleri için benzer yapıda raporlar üretmek.
Neden NotebookLM ile Rapor Hazırlamalıyız?
TYMM, öğretmenlerden sadece etkinlik yazmalarını değil, her hedefin ve kazanımın rapora doğru şekilde yansıtılmasını bekler. Bu süreç:
- Amaç ve kazanımların belirlenmesi,
- Sosyal-duygusal ve kavramsal becerilerin rapora dahil edilmesi,
- Disiplinler arası ilişkilerin gösterilmesi,
gibi birden çok adımı içerir ve manuel olarak oldukça zaman alır.
NotebookLM, belirlenen promptlarla hızlı ve tutarlı bir şekilde taslak raporlar üretebilir. Böylece öğretmenler, zamanlarını içerik geliştirme ve öğrencileri destekleme odaklı kullanabilir.
Neden NotebookLM ile Günlük Plan Hazırlamalıyız?
Günlük plan hazırlama süreci, özellikle Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin yeni yapısı ile birlikte daha kapsamlı bir hâle geldi. Artık yalnızca etkinlik yazmak yeterli değil; öğrenme çıktıları, süreç bileşenleri, erdem–değer–eylem çerçevesi, disiplinler arası ilişkiler ve beceri alanları gibi birçok boyutun dikkate alınması gerekiyor. Tüm bu unsurlar planın niteliğini artırsa da hazırlık süresini uzatan ciddi bir iş yükü oluşturuyor.
İşte NotebookLM bu noktada devreye giriyor. Yüklediğiniz öğretim programlarını, içerik çerçevelerini, yıllık planları ve TYMM belgelerini analiz ederek size dersin kazanımlarına tam olarak uygun bir taslak sunuyor. Böylece:
- Zaman kazanıyorsunuz: Tek tek belge aramak, çıktıları karşılaştırmak yerine tüm bilgiler tek bir yerde işlenmiş oluyor.
- Tutarlılık sağlıyorsunuz: Her plan aynı dil, aynı çerçeve ve aynı mantıkla oluşturulduğu için öğretim bütünlüğü artıyor.
- Daha az hata yapıyorsunuz: İnsan gözünden kaçabilecek detayları sistem otomatik olarak sizin için analiz ediyor.
- Yaratıcı yönünüzü koruyorsunuz: AI taslağı çıkarıyor, siz ise sınıfınıza göre etkinlikleri özelleştirip pedagojik dokunuşunuzu ekliyorsunuz.
- Maarif Modeli’ne birebir uyum sağlıyorsunuz: Yüklediğiniz belgeler üzerinden tüm süreç bileşenlerini modelin istediği formatta ilişkilendirerek sunuyor.
Kısacası NotebookLM, öğretmenin yerini almıyor; öğretmenin tasarım, planlama ve değerlendirme sürecini güçlendiren bir yardımcıya dönüşüyor. Bu yüzden günlük plan hazırlarken NotebookLM kullanmak, hem iş yükünü azaltan hem de plan kalitesini artıran en pratik yöntemlerden biri hâline geliyor.
Prompt Kullanımı: Hangi Prompt, Ne Çıktı Verir?
NotebookLM’de başarılı rapor hazırlamanın sırrı, uygun promptları yazmak ve doğru kaynakları yüklemektir. Temel kullanım mantığını şöyle sıralayabiliriz.
- Kaynakları Yükleme:
- Yıllık plan, ders içerikleri, örnek raporlar, günlük plan şablonları TYMM kılavuzları gibi belgeleri sisteme ekleyin.
- Prompt Yazma Mantığı:
- Net, kısa ve yönlendirici cümleler kullanın.
- Örnek:
8.sınıf Din Kültürü dersine uygun, Erdem-Değer-Eylem Çerçevesi ve Sosyal-Duygusal Öğrenme Becerilerini içeren rapor taslağı hazırla. - Çıktı: Belirttiğiniz ders ve beceriler için uygun kazanım ve etkinlik önerilerini içeren bir rapor taslağı.
- Prompt Örnekleri ve Çıktıları:
| Prompt | Beklenen Çıktı |
|---|---|
| “Bu haftanın kazanımlarına uygun TYMM raporu taslağı oluştur.” | Belirttiğiniz kazanımları, değerleri ve becerileri içeren taslak rapor. |
| “Disiplinler arası ilişkileri ve kavramsal becerileri vurgulayan rapor taslağı hazırla.” | Farklı derslerden ilişkili kazanımları ve kavramları içeren rapor bölümü. |
| “Öğrencilerin sosyal-duygusal becerilerini ölçmeye uygun örnekler ekle.” | Sınıf içi gözlem ve etkinlik önerilerini rapor formatında sunar. |
| “Raporu TYMM şablonuna göre tablo halinde oluştur.” | Tablolarla organize edilmiş, kolay düzenlenebilir rapor taslağı. |
| “5. sınıf din kültürü ve ahlak bilgisi için maarif modeli aylık raporu hazırla KASIM ayı için” | “5. sınıf din kültürü ve ahlak bilgisi dersi için kasım ayı özelinde hazırlanmış maarif model raporu” |
| “6. sınıf peygamberimizin hayatı dersi 4. hafta için günlük plan oluştur.” | “5. sınıf peygamberimizin hayatı dersi için eğitim öğretim yılının 4. haftasında yıllık plana göre günlük plan raporu” |
1. Kaynakların Sisteme Aktarılması
Önce rapor hazırlama sürecinin temeli kaynakların toplanması, sisteme yüklenmesi, organizasyonu ve temizlenmesi. Bu adım ne kadar iyi yapılırsa sonrası o kadar sorunsuz ilerler.
1.1 Kaynakları Belirleme
TYMM resmi sitesindeki şu tip bağlantıları inceleyip bağlantı olarak NotebookLM’ye ekleyin:
- Öğretim Programları (Temel Eğitim / Ortaöğretim)
- Öğrenme Çıktısı Çerçevesi
- İçerik Çerçevesi
- Kavramsal Beceriler, Fiziksel Beceriler, Eğilimler, Alan Becerileri
- Sosyal‑Duygusal Öğrenme Becerileri, Erdem‑Değer‑Eylem Çerçevesi, Okuryazarlık Becerileri
- Taslak Çerçeve Planları, Kılavuzlar, Raporlar vs.
- Bunun dışında kendi hazırladığınız raporlar şablonlar, örneğin; maarif raporu, günlük plan şablonu gibi.
1.2 Sisteme Yükleme
Bağlantılar haricinde yine TYMM sitesinden indirdiğiniz ve farklı kaynaklardan bulduğunuz belgeleri aynı şekilde NotebookLM’ye yükleyin.
- Öğretim programları, ders kitapları, çalışma kitapları gibi .pdf ve .docx vb. dosyaları sistem içine yükleyin.
- Her dosyanın başlığını, ders düzeyi (örneğin “Ortaokul 7. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi”), tarih, versiyon gibi bilgileri dahil ederek yaz ki NotebookLM anlasın.
1.3 Organizasyon ve Temizleme
- Belgelerin içeriğini tarayın; gereksiz sayfalar, tekrar edilen bilgiler varsa çıkarın veya kenara not edin.
- İlgili bölüm başlıklarını sistemde etiketleyin (örneğin: “Kazanım”, “Erdem-Değer”, “Sosyal‑Duygusal”).
- Böylece ileride prompt verdiğinizde sistem “kazanımlar” ya da “erdem‑değer” gibi başlıklara doğrudan ulaşabilir.
2. Rapor Şablonunun Belirlenmesi
Kaynaklar hazır olduktan sonra, raporun şablonunu netleştirmek önemli. TYMM çerçevesinde raporun hangi bölümleri kapsaması gerektiğini TYMM’den öğrenebilirsiniz. Buna uygun şablon hazırlayıp (docx. veya .pdf olabilir) NotebookLM’ye yükleyin.
2.1 Şablon Bölümlerinin Listesi
Raporunuzda yer alması gereken ana başlıklar şunlar olabilir. Kendi tarzınıza göre de oluşturabilirsiniz.
- Ders / Konu Bilgisi (sınıf, hafta, ders)
- İçerik Çerçevesi
- Öğrenme Çıktıları & Kazanımlar
- Kavramsal Beceriler
- Alan Becerileri
- Sosyal‑Duygusal Öğrenme Becerileri
- Fiziksel Beceriler
- Okuryazarlık Becerileri
- Eğilimler
- Erdem‑Değer‑Eylem Çerçevesi
- Disiplinler Arası İlişkiler
- Öğrenme ‑ Öğretme Yaşantıları
- Öğrenci Profili ve Hedeflenen Yetkinlikler
- Ölçme ve Değerlendirme / Öğrenme Kanıtları
- Farklılaştırma / Bireyselleştirme
- Sonuç / Yansıma (öğrenciye, sürece dair)
2.2 Şablonun Formatı
- Word ya da Google Docs gibi belge formatı olabilir.
- Tablo öğeleriyle (örneğin “Kazanım / Etkinlik / Ölçme” gibi) hazırlanabilir.
- Her bölüm için boş satırlar bırakılmalı, böylece siz ve NotebookLM müdahale edebilirsiniz.
- Hazır olacak şekilde sistemden çıktısı alındığında sadece birkaç hücre doldurulacak şekilde tasarlanmalı.
- Veya çıkan çıktıyı doğrudan kopyalayıp bir word dökümanına yapıştırıp üzerinde düzenleme yapabilirsiniz. Tamamen size kalmış.
3. Prompt Tasarımı ve Sistemle Çalışma
3.1 Prompt Yazma İlkeleri
- Hangi sınıf, hangi ders, hangi hafta veya konu olduğunu belirtin.
- Hangi bileşenlerin rapora dâhil edilmesini istediğini söyle (örneğin “Erdem‑Değer‑Eylem Çerçevesi ve Sosyal‑Duygusal Öğrenme Becerilerini de kapsayan”).
- Formatı belirtin: “tablolarla” ya da “madde madde” ya da “tam metin” gibi.
- Sınırlama koyabilirsin: “en fazla 300 kelime”, “iki etkinlik örneği ile”.
- Dili sade ve yönlendirici olmalı — karmaşık cümleler sistemin yanıtını bozabilir.
3.2 Örnek Promptlar ve Beklenen Çıktılar
- Prompt:
7. sınıf Fen Bilimleri dersi için TYMM çerçevesine uygun rapor taslağı hazırla. İçerik Çerçevesi, Kavramsal Beceriler, Okuryazarlık Becerileri ve Erdem‑Değer‑Eylem Çerçevesini de içeren tablo halinde. - Beklenen Çıktı: 7. sınıf Fen Bilimleri için bir tablo içinde: konu başlığı, içerik çerçevesi, kazanımlar, kavramsal beceriler, okuryazarlık becerileri, erdem‑değer eylemler, ölçme ve değerlendirme önerileri.
- Prompt:
8. sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi için haftalık rapor hazırlayıp “Sorumluluk” değerini ön plana çıkar. Sosyal‑Duygusal Öğrenme Becerisi olarak işbirliği ve iletişim becerilerini de dahil et. - Beklenen Çıktı: 8. sınıf DKAB dersi için sorumluluk değerine odaklı bir rapor; işbirliği ve iletişim becerilerini geliştiren etkinlik önerileriyle birlikte.
- Prompt:
TYMM şablonuna uygun olarak “Disiplinler arası ilişkiler” başlığı altında tablo oluştur. 6. sınıf Sosyal Bilgiler dersi ile 6. sınıf Türkçe dersi arasında ilişki kuracak şekilde. - Beklenen Çıktı: “Sosyal Bilgiler – Türkçe” dersleri için ortak kavramlar, etkinlik önerileri, ölçme araçları içeren tablo.
3.3 Sistemle Çalışırken Dikkat Edilecekler
- İlk çıktıda bazı bölümler hatalı, eksik olabilir — bu durumda promptu revize edin (“Daha kısa olsun”, “Etkinlik sayısını artır”, “Daha fazla ölçme önerisi ekle”).
- Sistem Türkçede bazen anlam kayması yapabiliyor; çıktı alındığında özelleştirme ve düzeltme için zaman bırakın.
- Kaynak aktarımına dikkat edin — ne kadar zengin ve doğru kaynak yüklediyseniz, sistemin çıktısı o kadar kaliteli olur.
- Raporu çıktı aldıktan sonra okulunuzun ya da ilgili kurumun belirlediği formatla (örneğin okul yönetim sistemi, müdür onayı vb.) uyumlu hale getirin.
4. Raporu Finalize Etme
Promptla sistemden alınan taslağı aldıktan sonra yapmanız gerekenler:
4.1 Düzenleme ve Özelleştirme
- Öğrenci seviyesi, sınıf ihtiyaçları, özel durumlar vs. göz önünde bulundurarak etkinlikleri özelleştirin.
- Tablo biçimi bozulmuşsa Word/Google Docs üzerinde biçimlendirme düzeltmesi yapın.
- Yazım‑dil kontrolü yapın; özellikle Türkçe karakterler, noktalama kuralları vs.
- “Öğrenme‐Öğretme Yaşantıları” ve “Öğrenme Kanıtları” bölümlerini kendi somut bağlamınıza göre yeniden yazın.
4.2 Onay ve Arşivleme
- Raporu idarecinize, paylaşılması gereken paydaşlara gönderin veya sisteme yükleyin.
- Dosyayı uygun adla kaydedin (“TYMM_Rapor_7sinif_Fen_2025‑11‑21.docx” gibi).
- Yıl sonunda portföy için kullanılacaksa klasör yapısı oluşturun (ders bazında, tarih bazında).
4.3 Geri Bildirim ve Süreklilik
- Raporu değerlendirirken, “Hangi etkinlik öğrenci için daha etkin oldu?”, “Sosyal‑duygusal beceriler yeterince işlenmiş mi?” gibi sorular sorun.
- Bir sonraki rapor için sistemde promptu biraz daha değiştirin veya ek kaynak yükleyin. Böylece sürekli iyileştirme döngüsü oluşur.
5. Araç ve İş Akışı Önerisi
- Haftanın başında (örneğin Pazartesi) yıllık plan ve kazanımlarınızı gözden geçirin.
- Ardından NotebookLM’ye ilgili dosyaları açın ve “Bu hafta / bu ders için rapor taslağı hazırla” gibi bir prompt verin.
- Çıktıyı aldıktan sonra 10–15 dk içinde özelleştirin.
- Haftanın sonunda bu raporu gözden geçirin, düzeltmeleri yapın ve arşive kaldırın.
Kullanım Senaryoları
Ben bu aracı bu şekilde günlük plan hazırlamak için hazırlamıştım. Ancak kullanırken fark ettim ki maarif raporu hazırlarken de kullanılabiliyor. Benzer şekilde TYMM’deki ders kitaplarını sisteme yüklediğimiz için anlık olarak etkinlik fikri bile verebiliyor. Yani derse ön hazırlık yapmaya vaktiniz olmadıysa derse giderken dahi kısa sürede size etkinlik fikri de verebilir.
Çeşitli kullanımlara göre yazıda örnek promptlar ve eklenebilecek belgeleri örnek olarak gösterdim. Kullanımda yaşadığınız sorunları ve ekleyebileceğim geliştirebileceğim şeyleri yorum yazarak geribildirimde bulunabilirsiniz.
